YARALANMALAR ve YARALANMALARDA İLK YARDIM
Yaralanma Çeşitleri Ve Yaralanmalarda İlk Yardım
Yaralanmanın birden fazla çeşidi vardır. Yaralanmanın nerde ve nasıl olduğuna bakılarak ilk yardım uygulaması yapılabilir.
Yara, herhangi bir nedenden dolayı deri mukozasının bütünlüğünün bozulması sonucu oluşur. Deriyle beraber, damar yapısı ve sinirlerin de yapısı bozulabilir. Yaralanmalarda enfeksiyon riski vardır.
Kapalı yaralanmalar
Üstteki deri tabakasında herhangi bir hasar veya doku kaybı olmamasına rağmen, alt dokularda meydana gelen kanamalardır. Ekimoz ve hematom olarak sınıflandırılırlar.
Ekimoz: Deri altındaki sınırsız kanamalar sonucu oluşan morluk ve çürüklerdir.
Hematom: Deri altındaki sınırlı kanamalar, yani kan toplanmasına denir. Yumuşak doku yaralanmasının yanında, kırıklar ya da herhangi bir damar yaralanmasından sonra da görülebilir.
Kapalı yaralanmalarda ilk yardım
Soğuk uygulama, yüksekte tutma ve dinlendirme şeklindedir. Bir bez veya havluya sarılmış buz, kanayan bölgeye uygulanırsa kanama azalacaktır. Fakat aradan uzun bir süre geçerse bunun bir faydası olmayacağından, bölgeye ağrıyı azaltması açısından sıcak uygulama yapılabilir.
Açık yaralanmalar
- Sıyrık, kesik, yırtık ve delinme şeklinde yaralanmalardır.
- Sıyrıklar kuru ve temiz tutulduğu sürece hemen iyileşirler.
- Kesiklerde kesilmiş düzgün veya parçalı bir yara bulunur.
- Yırtıklarda derinin bir parçası tamamen kopmuş veya bir parça sayesinde deriye bağlı kalıyordur.
- Delinmelerde yara girişi küçükse çok fazla kanama olmaz fakat delinme karın bölgesinde veya göğüste ise öldürücü olabilecek tehlikededir.
Açık yaralanmalarda ilk yardım: https://www.yeniumitilkyardim.com/ciddi_yaralanmalarda_ilkyardim.php
Öncelikle kanama durdurulur ve yaranın daha fazla kirlenmemesine özen gösterilir. Yaralı bölge çok fazla hareket ettirilmemelidir. Yara çok kirlenmiş ise temiz bir suyla yıkanmalıdır. Bu su soğuk olmamalıdır. Açık yara paslı demir-metallerle veya toprakla temas etmişse hemen tetanos aşısı/serumu yapılmalıdır.
Yabancı cisim batmalarında;
Batan cisim kesinlikle çıkarılmaya çalışılmamalı
Yabancı cisim sabitlenmeli. Bunun için kalın pansuman malzemesi kullanılabilir.
Yaralı hemen hastaneye götürülmeli
Yara Çeşitleri
Yara Çeşitleri
- Kesik yaralar
- Ezikli yaralar
- Parçalı yaralar
- Delici yaralar
- Enfekte (kirli) yaralar
Kesik yaralar
Herhangi bir kesici aletle oluşan basit yaralardır. Çoğu zaman dış kanama gözlenir. Kesik yaralar, bıçak, cam veya metal gibi keskin nesneler tarafından oluşturulur. Düz ve kenarlıdırlar ve genellikle kanarlar.
Parçalı yaralar
Tüm dokuların zarar gördüğü bu yaralar çekme sonucu oluşur. Parçalı yaralar, patlama veya mermi yarası gibi travmatik bir olaydan kaynaklanır. Genellikle derinin yırtık ve kenarlı olduğu düzensiz kenarları vardır.
Delici yaralar
Tetanos tehlikesinin de olduğu bu yaralar sivri aletler dolayısıyla oluşur. Doku ve içersindeki organlar da zarar görebilir. Delici yaralar, bıçak, kurşun veya iğne gibi sivri bir nesne tarafından oluşturulur. Genellikle küçüktür ve fazla kanamazlar.
Yaralanmalarda İlk Yardım Uygulaması
- Kanama varsa kontrol edilir
- Yaraya temas edilmemeye özen gösterilir
- Kopan bir uzuv varsa ıslak bir gazlı beze sarılıp naylon poşete konulur. O poşet de içi buz dolu başka bir poşete konulur.
BÖLGESEL YARALANMALAR ve İLK YARDIM
Baş ve Omurga Yaralanmaları
Baş ve omurga yaralanmaları, ölüm ve sakatlık açısından yüksek ihtimalli oldukları için oldukça tehlikelidir.
Bu çeşit yaralanmaların önemini şöyle açıklayabiliriz: Trafik kazalarının sonucunda sakat kalmanın %40’ı ve ölümle sonuçlanmasının %80 nedeni baş ve omurga yaralanmalarından kaynaklanmaktadır.
Baş ve omurga yaralanma belirtileri
- Bilincin bulanıklaşması ve hafızada kayıplar/değişiklikler
- Göz çevresi ve kulak arkalarında morluk
- Burun ya da kulaktan BOS (beyin omurilik sıvısı) veya kan gelmesi
- Baş ya da bel kemiğinde şekil değişikliği
- Baş, boyun veya sırtta dış kanama ya da ağrı
- Solunum güçlüğü
- Kusma
- Denge kaybı
Herhangi bir belirti görülmese bile aşağıdaki durumlarda da baş ve omurga yaralanması olduğu düşünülmelidir.
Yüz ve köprücük kemiğinde yaralanma
Silahlı yaralanmalarda
Düşme yaralanmalarında
Trafik kazalarında
Spor yaralanmalarında
Yıkım altında kalma
Bilinci olmayan tüm hasta/yaralılarda
Baş ve omurga yaralanmalarında ilk yardım
İlk olarak bilinç kontrolü yapılır.
Bilinç açıksa hareket etmemesi söylenir, kesinlikle hareket etmemelidir.
Olay yeri tehlikeliyse baş-boyun-gövde ekseni bozulmadan düz bir zeminde sürüklenmelidir.
Yaşam bulguları kontrol edilir (ABC)
Hemen 112 aranır veya çevredeki insanlardan bir kişiye araması söylenir.
Boyun tespiti yapılır
Tıbbi yardım gelene kadar yaşam bulguları sıklıkla takibe alınır.
Delici Göğüs Yaralanmaları
Bu tür yaralanmalar oldukça tehlikelidir. Göğsün içine giren cisim akciğer zarına zarar vererek akciğeri de yaralar. Bu delikten hava geçerek akciğere direk olarak ulaşır ve hastanın yaralı bölgesinden solunum sesi gelir. Bu durum kişinin akciğerinin büzülmesine neden olur.
Delici göğüs yaralanmalarının belirtileri
- Göğüs bölgesindeki delici bir cismin varlığı (saplanmış durumda)
- Göğüsteki yaradan gelen soluk sesi
- Yara bölgesine hava doldukça çoğalan ağrı
- Solunum güçlüğü- hızlı ve yüzeysel solunum
- Siyanoz
- Öksürme ve kan tükürme
Delici göğüs yaralanmalarında ilk yardım
- Bilinç kontrolü ve ABC değerlendirilir.
- Hemen 112 aranır, tıbbi yardım istenir.
- Eğer açık bir göğüs yaralanması varsa yara deliği avuç içi ile çok bastırılmadan kapatılır.
- Göğüste saplanmış bir cisim varsa kesinlikle çıkartılmaz, temiz bir bez ya da gazlı bez konularak basınç yapmadan kapatılır.
- Hasta veya yaralıya ağız yoluyla yiyecek-içecek verilmez.
- Tıbbi yardım gelene kadar yaşam bulguları kontrol edilir.
Delici Karın Yaralanmaları
Karın bölgesi, diğer bölgeler gibi kemik dokuyla korunmadığı için yaralanmaya diğer bölgelere oranla daha müsaittir.
Karın bölgesinde yaşamsal önemi olan organlar bulunur. Delici ve kesici yaralanmalar sonucu bazı karın içi organlar dışarı çıkabilir. Bu sebeple, iç ve/veya dış kanamalar görülebilir.
Delici karın yaralanmalarının belirtileri
Karın bölgesinde saplanan cisim varlığı, dışarı çıkmış organlar ve açık yaralanma bulgusu
Karın bölgesinde şiddetli bir ağrı, aynı zamanda sertlik ve hassasiyet oluşur.
Delici karın yaralanmalarında ilk yardım
Bilinç-ABC-yaşam bulguları kontrol edilir ve değerlendirilir. 112 aranır.
Açık yara, vücut eksenine paralelse kişi, sırt üstü bacakları uzatılarak yatırılır.
Yara, vücut eksenine dik ise, dizlerinin altı rulo edilmiş bir battaniye ile desteklenerek kişi, bacaklar bükülmüş olarak yatırılır.
Dışarı çıkan organlar geri sokulmaya çalışılmamalı, üzeri ıslak temiz bir bezle örtülmelidir. Islak bezin kurumasını engellemek için ağzı kapatılan naylon bir poşete konulur.
Karına saplanmış bir cisim varsa kesinlikle çıkartılmaz. Hareket etmesini önlemek amacıyla etrafı temiz bezlerle sabitlenir.
Ağız yoluyla yiyecek ya da içecek verilmemelidir.
Tıbbi yardım gelene kadar yaşam bulguları izlenmelidir.
