akciğerlerdeki hava yollarının daralması ve iltihaplanması sonucu nefes almayı zorlaştırır. Astım, her bireyde farklı şekillerde ve şiddetlerde görülebilir. Bu nedenle, astım türlerinin bilinmesi ve doğru bir şekilde sınıflandırılması, hastalığın yönetiminde büyük önem taşır. Astımın farklı türlerini anlamak, hastaların ve sağlık profesyonellerinin uygun tedavi ve yönetim stratejilerini belirlemesine yardımcı olur.
Yaygın Olan 10 Astım Türü
En Yaygın Astım Türleri
1-Alerjik Astım
Alerjik astım, astımın en yaygın türüdür ve vakaların %60’ını oluşturur. Polen, ev tozu akarları, küf ve hayvan kepeği gibi alerjenlere maruz kalma sonucu tetiklenir. Bu tür astım genellikle ailelerde görülür ve hava yollarında eozinofilik iltihaplanma ile karakterizedir.
2-Alerjik Olmayan Astım
Bu astım türü solunum yolu enfeksiyonları, egzersiz, soğuk hava, duman veya güçlü kokular gibi faktörler neden olabilir. Alerjik astımdan farklı olarak, alerjenlere maruz kalma bu tür astımda tetikleyici bir rol oynamaz.
3-Mesleki Astım
Bu tür astım, işyerinde tahriş edicilere maruz kalma sonucu gelişir. Kimyasallar, duman, toz veya iş yerinde bulunan diğer alerjenler gibi maddeler mesleki astıma neden olabilir. Belirli meslekler, astım geliştirme veya astım semptomlarının kötüleşmesi riskini artırabilir.
4- Egzersize Bağlı Bronkokonstriksiyon (EIB)
Bazı kişiler, egzersiz sırasında veya sonrasında astım semptomları yaşarlar. EIB, hem astım öyküsü olan hem de olmayan kişilerde meydana gelebilir. Soğuk hava, kuru hava veya yoğun egzersiz gibi faktörler EIB’yi tetikleyebilir.
5-Çocukluk Çağı Astımı
Bu tür astım çocukluk döneminde başlar ve çocuk büyüdükçe düzelir veya tamamen ortadan kaybolabilir. Genellikle alerjilerle ilişkilendirilir ve solunum yolu enfeksiyonları gibi tetikleyicileri olabilir.
6-Yetişkinlerde Başlayan Astım
Yetişkinlerde başlayan astım, bireyin yetişkinlik döneminde ilk kez astım geliştirmesidir. Solunum yolu enfeksiyonları, alerjiler veya tahriş edici maddelere maruz kalma gibi çeşitli faktörlere bağlı olabilir.
7-Şiddetli Astım
Şiddetli astım, agresif tedaviye rağmen sürekli kontrol edilmesi zor semptomlarla karakterizedir. Daha yüksek dozlarda ilaç veya daha özelleştirilmiş tedaviler gerekebilir.
8-Astım Bronşit
Astım bronşiti, astım ve bronşit semptomlarının örtüştüğü bir durumdur. Hava yolunda iltihaplanma ve artmış mukus üretimini içerir, öksürük ve solunum zorluklarına yol açar.
Astım bronşitin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Göğüs ağrısı veya basıncı
- Kuru, balgamsız öksürük (ıslak, balgamlı öksürük enfeksiyonu düşündürür)
- Yorgunluk
- Ateş
- Nefes darlığı veya hızlı nefes alma (takipne)
- Hırıltı (nefesle yapılan ıslık sesi)
Bu belirtiler, astım bronşitin yaygın semptomlarıdır. Eğer bu belirtilerden herhangi birini şiddetli bir şekilde yaşıyorsanız, tıbbi yardım almanız önemlidir.
9-Kırılgan Astım
Bu, öngörülemeyen, ciddi nöbetlere sahip nadir ve şiddetli bir astım türüdür. Bu nöbetler yaşamı tehdit edici olabilir. Kırılgan astım özel bir yönetim ve izleme gerektirir.
10-Mevsimsel astım
Yılın belirli zamanlarında semptomların alevlendiği astım türüdür. Bu alevlenmelerin arkasındaki en yaygın nedenler, polen, küf ve hava kirliliği gibi mevsimsel alerjenlerdir. Mevsimsel astım semptomları genellikle kış aylarında grip ve soğuk algınlığı ile hava kirliliği artışı ile birlikte, baharda polen mevsiminde ve yaz aylarında sıcak ve nemli havalarda görülür.
Mevsimsel astım belirtileri şunlardır:
- Nefes darlığı
- Hırıltılı solunum
- Göğüs sıkışması
- Kuru öksürük
- Boğaz tahrişi
- Burun akıntısı
- Gözlerde kaşıntı ve sulanma
Mevsimsel astımın tetikleyicileri şunlardır:
- Polen: Özellikle çim ve ağaç polenleri astımı tetikleyebilir.
- Küf: Küf, nemli ortamlarda yaygın olarak bulunur ve astım ataklarına yol açabilir.
- Hava kirliliği: Özellikle egzoz dumanı ve sanayi emisyonları astım semptomlarını kötüleştirebilir.
- Soğuk hava: Soğuk hava, solunum yollarını tahriş ederek astım ataklarına neden olabilir.
- Ani hava değişimleri: Hava sıcaklığında veya nem oranında ani değişimler astım semptomlarını tetikleyebilir.
- Solunum yolu enfeksiyonları: Grip ve soğuk algınlığı gibi solunum yolu enfeksiyonları astım semptomlarını kötüleştirebilir.
- Egzersiz: Bazı kişilerde egzersiz yapmak astım semptomlarını tetikleyebilir.
Mevsimsel astımı yönetmek için:
- Tetikleyicilerden kaçının: Mümkün olduğunca polen, küf ve hava kirliliği gibi tetikleyicilerden kaçının. Polen mevsiminde dışarı çıkarken maske takın ve pencerelerinizi kapalı tutun.
- Düzenli olarak ilaç kullanın: Doktorunuzun reçete ettiği ilaçları düzenli olarak kullanın. Bu, astım semptomlarınızı kontrol altında tutmaya yardımcı olacaktır.
- Astım eylem planı hazırlayın: Doktorunuzla birlikte bir astım eylem planı hazırlayın. Bu plan, astım ataklarınızın nasıl yönetileceğini içerir.
- Grip ve soğuk algınlığı aşılarını yaptırın: Grip ve soğuk algınlığı aşılarını yaptırmak, astım ataklarınızın riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Düzenli egzersiz yapın: Doktorunuzla konuştuktan sonra düzenli egzersiz yapmak, astım semptomlarınızı kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.
- Sağlıklı beslenin: Sağlıklı ve dengeli beslenmek, genel sağlığınızı iyileştirmeye ve astım semptomlarınızı kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.
- Sigarayı bırakın: Sigara içmek astım semptomlarını kötüleştirir ve astım ataklarının riskini artırır.
Ayrıca Bakınız: Astım Neden Olur?
Astım Türlerini Belirleme
Doktorunuz, tıbbi geçmişinizi gözden geçirerek, fizik muayene yaparak ve testler yaparak astım türleri belirlenecektir. Bu testler şunları içerebilir:
- Solunum fonksiyon testleri: Bu testler, akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını ölçer.
- Alerji testleri: Bu testler, hangi alerjenlere karşı alerjiniz olduğunu belirlemeye yardımcı olabilir.
- Nitrik oksit testi: Bu test, hava yollarınızdaki iltihaplanma seviyesini ölçer.
Astım hastalığına hangi bölüm bakar?
Bu hastalığa birçok doktor türü bakabilir, ancak en yaygın olarak Göğüs Hastalıkları Uzmanları (Pulmonologlar) ve Aile Hekimleri astım teşhisi ve tedavisi ile ilgilenirler.
Hangi doktorun sizin için uygun olduğu:
- Astımınız yeni teşhis edildiyse veya şiddetli astımınız varsa: Bir göğüs hastalıkları uzmanına görünmeniz en iyisidir. Göğüs hastalıkları uzmanı, astım dahil olmak üzere solunum yolu hastalıklarının teşhisi ve tedavisinde uzmanlaşmış doktorlardır.
- Astımınız kontrol altındaysa ve düzenli takiplere ihtiyacınız varsa: Aile hekiminiz astımınızı kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir. Aile hekimleri, genel sağlık sorunlarınızın yanı sıra astımınız dahil olmak üzere kronik hastalıklarınızı da takip edebilirler.
